Bezimienni płyta "Walka" 2008 r.Album: WalkaArtist: BezimienniTitle: No bo ty się boisz myszyProducer: Jot-WuLyrics: Ostry, Mara,Label: Box Music/KlinczMix & Tłumaczenia w kontekście hasła "się boisz życia" z polskiego na angielski od Reverso Context: A ty tak się boisz życia, że aż rzygam tym z nudów. 79. Wybitni Polacy rodzili się na Litwie albo Ukrainie. Teraz już nie ma wybitnych. 80. Szacunek dla ludzi i pogarda dla człowieka zawsze idą w parze. 81. Uczciwość to coś takiego, czego nawet najstarszy komputer nie pamięta. 82. Życie człowieka z wiekiem nabiera wartości, lecz traci na cenie. 83. 3,160 Likes, 75 Comments - Albo żyjesz, albo się boisz (@juz_nie_panna_anna18plusvat) on Instagram: “Kocham być mamą …” Życie mamy jedno i albo je Spier*do#Lisz albo żyjesz pełnia życia 拾浪 Music : Sébastien Patoche - La Cartouche Paulina Krajewska: Albo zamartwiasz się o to co będzie, albo analizujesz na milion sposobów to, co było. W efekcie nie żyjesz tu i teraz, http://prawicowyinternet.pl/polska-muzyka-ludowa/ Na strychu, w pozostałościach po dziadku - znalazłem kasetę - ludowej kapeli - "Polskie Orły - Polish Emig Provided to YouTube by Independent DigitalCzego Się Boisz Głupia · Zespół Tip Top · M Wolski · B KlimskaNasza Młodość … Bo Życie Jest w Nas Vol. 1℗ 2010 Rysz 452 Likes, 6 Comments - Albo żyjesz, albo się boisz (@_anna18plusvat) on Instagram: “Piękny Beskid Śląski. Czyli Małyszowa Wisła. #polskajestpiękna🇵🇱 Provided to YouTube by Step Recordsboisz się · AlanWszystko Co Brałem℗ 2022 HHNS LABEL / Stephurt DystrybucjaAuto-generated by YouTube. xRxFM. Gdybyś mógł użyć magicznej różdżki i sprawić, żeby te uczucia, które Cię hamują, blokują, zamykają, w żaden sposób już na Ciebie nie działały, co w życiu byś robił inaczej? Co byś robiła, gdybyś się nie bała? Życie zaczyna się na bezdrożach. Tam, gdzie nie ma wydreptanych, oczywistych szlaków. Nie ma wyłącznie pewności. Nie ma tylko poprawnych odpowiedzi i nie wszystko jest czarne lub białe. Może wydarzyć się wszystko i nic. Jest natomiast duża szansa na spotkanie całego zakresu ludzkich emocji. Dokładnie – CAŁEGO. W tym rzecz. Na bezdrożach nie chodzi o dobre samopoczucie, lecz o odczuwanie własnych uczuć bez konieczności zmagania się z nimi. Nie chodzi o to, by się czuć dobrze, lecz by czuć, że się żyje. Na bezdrożach nie ma tylko pasma sukcesów. Wręcz przeciwnie. Immanentną cechą bezdroży jest przeżywanie porażek, upadków, krytyki, oceny, a może nawet hejtu. Kiedy wychodzisz na scenę życia z otwartą przyłbicą, nie oczekuj tylko poklasku i blichtru. Najgłośniej brawo biją klakierzy i być może znajdzie się ktoś, kto pierwszy rzuci kamień. Żeby wyruszyć w taką podróż trzeba stanąć ze sobą w prawdzie. Przepakować plecak. Dokonać przeglądu. Przyjąć swoją przeszłość. Przyjąć siebie takiego całego jakim się jest, z wadami i zaletami. …wrażliwości……i poczucia więzi. Lubię metaforę bezdroży. Kiedy mam podjąć jakąś trudną decyzję, mam w głowie ich obraz. Za zamkniętymi oczami widzę niekończącą się łąkę. W tle majaczą chmury. O twarz rozbija się słodka bryza, może poranka, może nadchodzącej burzy. Ciszę napełnia szum, jakby wzmagał się wiatr. I to pomieszanie uczuć radości z przygodą, adrenaliny ze strachem, katharsis błogiego zmęczenia i trudu czekającej mnie drogi. Kiedyś nie było łąki, nie było drogi, nie było nawet zgliszcz. Nic nie było. Przepastne zbroje lęków i wstydu przysłaniały wszystko. Gdybym miała dać nadzieję komuś, kto stoi przed wyborem albo się bać albo żyć, dałabym chyba tylko to zdanie, że sam stwarzasz świat, jakiego doświadczasz. I chociaż wściekła jestem wciąż na to zdanie, to nic bardziej mi nie pomogło, niż świadomość tego, że MAM WYBÓR. W pewnym momencie życia trzeba przyjąć, że jest się jego autorem i przestać obarczać za nie odpowiedzialnością innych (rodziców, towarzystwo, kraj, świat, pandemię). Każde zachowanie ma swoją funkcję. Jeżeli się boisz, to tym lękiem, też sobie coś w życiu załatwiasz. Odwaga jest mięśniem działania i jak każdy mięsień, da się ją ćwiczyć. Potrzeba tylko wiatru w żagle z wrażliwości i więzi. Niezależnie od tego, co było i co jest, wciąż możesz napisać ciąg dalszy twojej historii. Jaka ona będzie? Co szepcze ci strach do ucha? Gdyby zebrać wszystkie twoje strachy w jeden film, to jaki miałby on tytuł? O czym twoje Ja śpiewa pieśń? Za czym tęsknisz? Być może żyjesz w toksycznej relacji i coś, czego nie potrafisz nazwać, powstrzymuje cię przed zerwaniem. Oto 12. najczęstszych powodów, które podświadomie sprawiają, że nie potrafimy odjeść. Pamiętaj jednak, że jeśli poczujesz, że któraś z opisanych sytuacji bardzo do ciebie psuje, nie oznacza to, że natychmiast masz pakować walizki i kończyć ten związek. Najprawdopodobniej potrzebujesz po prostu: zmiany, szczerej rozmowy lub terapii. Warto jednak wiedzieć, dlaczego pozostajemy w związku, mimo że czujemy się głęboko nieszczęśliwe. Wiedza to pierwszy krok do poradzenia sobie z toksyczną sytuacją. 1. Boisz się zostać sama Zakładasz, że lepiej być z kimkolwiek, niż ze sobą samą. To paradoks, bo przecież i tak w toksycznej relacji czujesz się samotna, kiedy nikt nie liczy się z twoimi potrzebami i nie dba o to, by otaczać cię opieką. 2. W toksycznej relacji jesteś uzależniona od haju Ten haj, kiedy w waszym związku jest wyjątkowo i ekscytująco, sprawia, że wytrzymujesz momenty lub tygodnie, kiedy jest naprawdę źle. Co może być dołkiem? Na przykład emocjonalna niedostępność partnera, jego przemoc, nawrót choroby alkoholowej… Jednak obietnica, że za chwilę znowu będzie cudownie, sprawia, że przetrzymujesz kryzys, by za chwilę znów cieszyć się hajem. To może poniekąd uzależniać, ale też bardzo wyczerpuje. 3. Boisz się inwestować od nowa Ilość energii, pieniędzy i pracy, jaką już włożyłaś w ten związek przytłacza cię albo czujesz strach przez zaczynaniem wszystkiego od nowa z kimś innym. To naturalne, że obliczasz „utopione koszty”. Ale przecież nie powinny cię one blokować przed poszukiwaniem prawdziwego szczęścia. 4. Twoja wartość zleży od faceta Być żoną – jest bezpiecznie. Być żoną majętnego faceta – jeszcze lepiej. A być kobietą partnera szanowanego w towarzystwie – wprost cudownie. Ale to przecież nie wszystko! Zastanów się, czy przypadkiem nie jesteś dziś nadmiernie przywiązana do statusu społecznego i jednocześnie nie jesteś w stanie podejmować decyzji, zgodnych z twoimi wartościami i najlepszymi interesami. Może od lata zastawiasz się, czy nie byłoby dobrze już wrócić do pracy? Albo od miesięcy myślisz nad tym, czy nie spełniłabyś się jako matka? Być może trzymasz się wygody i fantazji na temat swojego związku kosztem samej siebie. 5. Wierzysz, że związki są trudne Tak, to prawda – każda relacja ma swoje trudne momenty. Ale dobry związek to nie jest coś, co wymaga od ciebie jakiś niesamowitych poświeceń, rezygnacji z własnych ważnych potrzeb, nieustannej pracy nad sobą ku zadowoleniu drugiej osoby. To nie może zamienić się w jakiś znój, wieczny niepokój. Miłość nie może być powodem zagubienia prawdziwego JA. Powinna ci zdecydowanie dodawać siły. Zobacz także: Nie bój się kochać. Otwieraj się na miłość, bez względu na to ile razy byłaś skrzywdzona czy odrzucona 6. Boisz się szukać mniejszych komplikacji Jeśli na wczesnym etapie życia nauczyłaś się kojarzyć miłość z konfliktem, zmiennością lub niekonsekwencją, być może część ciebie podświadomie trzyma się nadziei, że w dorosłym życiu wygrasz z tym. Znajdujesz sobie partnera, który zapewnia ci rollercoaster. Czasem cierpisz, ale nie zmierzasz go porzucić, bo to skonfrontowałoby cię z realnością, która polega na tym, że lepiej dla ciebie by było poszukać kogoś mniej skomplikowanego emocjonalnie. To jednak wywołuje w tobie opór, ponieważ przywykłaś w dzieciństwie do toksycznych relacji. 7. Liczysz na potencjał partnera? To toksyczna relacja On nadużywa alkoholu, ale jest inteligentny. Czasem bije cię, ale potrafi też być czuły. Nie zauważa twoich potrzeb, ale dużo zarabia…. Można wymieniać bez końca. Trzymanie się nadziei, że osoba, z którą związałaś się, kiedyś zmieni się i wykorzysta swój najlepszy potencjał jest receptą na rozczarowanie. Jesteś głodna, ale karmisz się okruchami. Mamy złą wiadomość – tak będzie bez końca, jeśli czegoś sama nie zmienisz. POLECAMY RÓWNIEŻ: 9 ważnych różnic między związkiem zdrowym, a toksycznym 8. Nie wiesz, kim jesteś poza związkiem Jeśli przez lata rezygnowałaś ze swoich potrzeb i naginałaś się do tego, czego oczekiwał partner, mogłaś doprowadzić do sytuacji, że teraz nie masz już bladego pojęcia, kim tak naprawdę jesteś. A w konsekwencji nie widzisz żadnych perspektyw dla siebie poza tą relacją. Jak miałoby wyglądać twoje życie jako singla? Jeśli brakuje cie pomysłu, by wszystko urządzić tak, by było ci dobrze, powinnaś popracować nad poczuciem własnej wartości. 9. W toksycznej relacji bierzesz winę na siebie Za wszystko dosłownie! Jeśli twój partner utwierdza cię w przekonaniu, że do niczego się nie nadajesz, że jesteś życiową niedorajdą, a ty już kiedyś słyszałaś takie słowa, nic dziwnego, że wierzysz w to. W konsekwencji możesz obwiniać siebie za wszystko, co dzieje się w waszym związku. Pewnie jesteś przekonana, że to ty jesteś niewystarczająca i dlatego stałaś się problemem, by wasza relacja mogła przebiegać bez komplikacji. 10. Starasz się zasłużyć na miłość Jeśli w dzieciństwie twoje ważne potrzeby były zaniedbywane przez rodziców lub opiekunów, dziś możesz podobnie jak kiedyś starać się „zapracować” lub „walczyć” o miłość, uwagę i czułość partnera. Uznajesz taką formę relacji za normalną i trudno się temu jednak dziwić, niczego innego nie znasz. Taki związek wydaje ci się bezpieczny, bo znajomy. Powtarzasz coś, co widziałaś u swoich rodziców i wchodzisz w znany ci schemat. 11. Jesteś uzależniona od ratowania Jeśli dorastałeś w domu, w którym były liczne konflikty i nieprzewidywalność, a szczególnie – jeśli patrzyłaś, że któreś z rodziców weszło w rolę ratownika dla drugiego, to teraz możesz pełnić rolę rozjemcy i opiekuna w swojej dorosłej rodzinie. Najgorzej, że wszystko dzieje się kosztem ciebie. 12. Mylisz chemię z ideałem Kiedy na początku pojawia się silna chemia, możesz mieć wrażenie, że pasujecie do siebie idealnie i że w końcu znalazłaś „drugą połówkę”. Na tym etapie łatwo nie zauważyć „znaków ostrzegawczych”. A jeśli jesteś przywiązana do swojej fantazji o idealnej miłości, która nie ma nic wspólnego z byciem z realną osobą, to porzucenie tego marzenia oznacza, że musiałabyś przyznać, że uwierzyłaś w blagę. Być może więc wolisz oszukiwać siebie dalej? Zobacz także: Każdy z nich był „jednorazówką”. Kontakt tylko do pierwszego seksu, później koniec. Nie chciałam się w nic angażować Dr Judi Orloff, psychiatra i profesor psychiatrii na UCLA (University of California, Los Angeles) w Stanach Zjednoczonych, od lat zajmuje się toksycznymi ludźmi - wampirami, które zjadają naszą energię. Wampiry manipulują, osaczają, obniżają innym samoocenę. Potrafią wchodzić w rolę ofiary i bezustannie oskarżać. Umiejętnie wpędzają w poczucie winy tak, że wydaje ci się, że to ty źle postępujesz. Przebywanie z nimi dłuższy czas sprawia, że zaczyna otaczać cię zła energia, a ona wpływa na twoje samopoczucie. Jakie są główne symptomy, które sugerują, że żyjesz z energetycznym wampirem?1. Cały czas czujesz się wyczerpanyNie masz siły na nic, a wypoczynek nie przynosi ulgi. Masz nieustające poczucie całkowitego Nie cieszą cię rzeczy, które sprawiały ci przyjemnośćW dodatku bardzo często jesteś krytykowany za ich robienie lub wręcz wyśmiewany. Oddając się ulubionym zajęciom nie czujesz radości, a często wyrzuty Masz problemy ze snem Masz kłopoty z zasypianiem, często wybudzasz się w nocy. Wstajesz rano Martwisz się rzeczami, które wcześniej nie zaprzątały ci głowy Nie możesz przestać się martwić. Wszystko wzbudza niepokój i lęk, przestajesz wierzyć w swoje Pozwalasz innym decydować za siebieTracisz pewność siebie i boisz się podejmowania decyzji. Szukasz poparcia u innych, z reguły chcesz aprobaty energetycznego Boisz się krytykiNieustająco czekasz na słowa krytyki i są dla ciebie bardzo bolesne. Nie potrafisz już rozróżnić konstruktywnej krytyki od Szybko się załamujesz, często płaczeszNawet błahe zdarzenia wyprowadzają cię z równowagi. Potrafią wpędzić w zły humor, mogą być powodem do Ukrywasz swoje prawdziwe uczuciaBoisz się powiedzieć, co myślisz, jak się czujesz. Boisz się, że zostanie to wykorzystane przeciwko Żyjesz w permanentnym stresieCokolwiek robisz, boisz się oceny. Boisz się tego, że będziesz musiał tłumaczyć się ze swoich decyzji czy zachowań. Przez to jesteś non stop Zaczynasz trzymać w tajemnicy coraz więcej rzeczyNie wspominasz o kłopotach czy porażkach, wolisz nie mówić też o sukcesach, bo będą deprecjonowane. Boisz się nieustannej krytyki swoich czujesz, że te objawy dotyczą twojej osoby, rozejrzyj się wokół siebie – masz gdzieś blisko energetycznego wampira. To może być partner, matka, koleżanka, szef. Pamiętaj, rozmowa z wampirem jest trudna i bardzo rzadko on zechce się zmienić. Data utworzenia: 26 maja 2021, 13:31Chcesz, żebyśmy opisali Twoją historię albo zajęli się jakimś problemem? Masz ciekawy temat? Napisz do nas! Listy od czytelników już wielokrotnie nas zainspirowały, a na ich podstawie powstały liczne teksty. Wiele listów publikujemy w całości. Wszystkie znajdziecie tutaj. Znaleźliśmy się w sytuacji, w której możemy być pewni siebie, nie wychodzić na głupka, nie dawać się temu rządowi, ignorować wirusa i cieszyć się tym, jacy to jesteśmy mądrzy albo możemy w imię czegoś ważnego myć ręce, dystansować się społecznie, zwracać uwagę tym, którzy nie przestrzegają zasad epidemicznych i jeszcze dzięki maseczce nierówno się opalić – mówi Bartosz Kleszcz, psycholog, psychoterapeuta. Fot. Pixabay Ewa Stanek-Misiąg: Kiedy patrzymy na zachowania Polek i Polaków w czasie pandemii, to wydaje się, że po jednej stronie jest lęk, a po drugiej lekceważenie. Ale może lęk i lekceważenie wcale tak daleko od siebie nie leżą? Bartosz Kleszcz: Burrhus Frederic Skinner, jeden z najważniejszych przedstawicieli behawioryzmu wprowadził pojęcie „funkcjonalnej klasy zachowania”. Oznacza to, że różne, nawet skrajnie różne zachowania mogą odgrywać tę samą rolę. Z tej perspektywy lęk i lekceważenie mogą prowadzić do tego samego, dawać poczucie bezpieczeństwa. Ktoś, kto się boi może zabezpieczać się na wszystkie sposoby, ograniczając swoje życie, albo prowokować sytuacje, w których istnieje ryzyko zakażenia. Pierwszemu poczucie bezpieczeństwa zapewnia odcięcie się od świata, drugiemu pokazywanie światu: „Jestem zdrowy. Nic mi nie jest. Epidemia nie istnieje”. Kiedy popatrzymy na te zachowania poprzez życiowe schematy, jakie realizują dane osoby to możemy zobaczyć np. kogoś o tendencjach narcystycznych. Taki ktoś kompensuje sobie charakterystyczne dla narcyzmu wewnętrzne zranienie, poczucie, że „coś ze mną jest nie tak” manifestowaniem mocy. Nie nosi maseczki, chodzi na dyskotekę. Ostentacyjne lekceważenie zagrożeń może być dla niego szczególnie atrakcyjne, bo pozwala mu pokazać: „O, patrzcie jaki jestem!”. Inne osoby z kolei mogą pochodzić ze środowisk, z rodzin, w których nie było tradycji troszczenia się o siebie. One mogą nie traktować swojego zdrowia jako priorytetu. Ponieważ są przyzwyczajone do tego, że są zaniedbane, ważne będzie dla nich coś innego, np. walka o to, żeby nie utracić swoich sieci społecznych, dzięki którym utrzymują się psychicznie na powierzchni. Jest jeszcze inny przykład: bycie mężczyzną. Jako mężczyźni jesteśmy uczeni bycia silnymi, jedyną „legalną” emocją dla mężczyzny jest gniew. Tak wychowany człowiek powie: „Ja mam się bać?!” Nie może przecież okazać żadnych obaw przed partnerką, żoną, dziećmi. Pracując z klientem w gabinecie, trzeba odkryć jakie jest źródło jego zachowania, co tak naprawdę oznacza celowe prowokowanie przez niego groźnych zdrowotnie sytuacji. Bo ludzie nie zdają sobie sprawy z tego, że np. kwestionują pandemię dlatego, że się boją, a nie dlatego, że są tacy odważni? U bardzo wielu osób głębsze schematy ich zachowania są niewidoczne. Porównałbym to do skype`a, przez którego teraz rozmawiamy. Skype ma swój kod źródłowy, którego nie widzimy. Widzimy tylko to, co jest na zewnątrz. Wszyscy mamy swoje „kody źródłowe”, wynikające z osobistej historii przekonania, nawyki, schematy, ale pozostają one w ukryciu, widzimy tylko samo zachowanie. Dopiero pogłębienie świadomości – to może być praca własna, niekoniecznie terapia – może pomóc lepiej zrozumieć siebie i podjąć pracę nad zmianą swojego zachowania. Wyobrażam sobie kogoś, kto ma już dość napięcia związanego z lękiem i myśli sobie: „Odpuszczam. Zarażę się i będę to już miał za sobą”. Lęk może być złym doradcą? Jednym z zachowań redukujących lęk może być nadmierna konfrontacja, wskakiwanie na główkę. Osoba, która się boi może wyglądać, jak ktoś bardzo odważny, bo dzięki tej odwadze uzyska rozstrzygnięcie niepewnej sytuacji, wreszcie wypadnie orzeł lub reszka. To pokazuje jak złożonym zjawiskiem jest akt zachowań prozdrowotnych czy antyzdrowotnych. Ale przecież nie jesteśmy sami na świecie. Justyna Bargielska, poetka, pisarka wyznała niedawno na facebooku: „Wydaje mi się, że ta pandemia jest wielokierunkowym eksperymentem społecznym, ja np. biorę udział w tej części na solidarność”. Lęk nie pozwala na solidarność? Różne życiowe schematy, czy emocje, czy problematyczne myśli potrafią zawężać nasze doświadczanie do bardzo wąskich perspektyw. Bardzo często oznacza to branie pod uwagę tylko swojego „ja”, albo przeciwnie, zupełne ignorowanie swojego „ja”. Tak się dzieje na przykład wtedy, gdy ktoś czuje silny lęk, którego nie umie dobrze obsłużyć, albo gdy ktoś wyniósł z domu różne niepomocne rzeczy. Takie osoby skupione są tylko na tym, co się dzieje centralnie przed ich własnym nosem, w ich własnym ciele. A jeśli myślą o przyszłości, to w kategoriach katastrofy, bo po to jest lęk, żeby nas ostrzegać. Podkreśla pani wagę społecznych komunikatów, które mówią, że ta epidemia jest okazją do zadania sobie pytań: „Kim ja właściwie jestem?”, „Kim jestem w obliczu zagrożenia?”, „Kim jestem w obliczu innych ludzi?” Badanie, które przeprowadziliśmy właśnie w kilkudziesięciu krajach na grupie ponad 9,5 tys. osób pokazało, że jednym z najsilniejszych czynników, które decydują o dobrym radzeniu sobie w sytuacji kwarantanny, czy innych ograniczeń związanych z pandemią, jest wsparcie społeczne. Chodzi o wymianę, wsparcie dla mnie i moje wspieranie innych, o silne więzi, autentyczną relację, w której możemy się dzielić swoimi lękami. O jakiś rodzaj solidarności, empatii, troski. Pandemia jest okazją do tego, by w pewnym sensie przekroczyć samego siebie i zobaczyć, czy w sytuacji cierpienia może się narodzić jakaś wartość. Cierpienia? Solidarność społeczna, której przejawem może być np. szczególne zatroszczenie się o kogoś może być bardzo przyjemna, jeśli pomagamy komuś, kto jest za to wdzięczny, ale może się też wiązać z tym, że wyjdziemy na głupka. Na przykład: staramy się być solidarni, troszczyć się o innych, więc w tłumie zakładamy maseczkę. Ale większość osób w tym tłumie nie ma maseczki albo ma ją zawieszoną na uchu. Co to oznacza? Że w chęć do okazania troski wpisana jest konieczność zrobienia miejsca na różne niewygodne myśli i emocje, trzeba być gotowym na trudności, na ból psychiczny. Znaleźliśmy się w sytuacji, w której możemy być pewni siebie, nie wychodzić na głupka, nie dawać się temu rządowi, ignorować wirusa i cieszyć się tym, jacy to jesteśmy mądrzy albo możemy w imię czegoś ważnego myć ręce, dystansować się społecznie, zwracać uwagę tym, którzy nie przestrzegają zasad epidemicznych i jeszcze dzięki maseczce nierówno się opalić. To jest ważna kwestia. Jako ludzie potrzebujemy sensu, ale te sensy mogą być różne. Dla jednych jest to solidarność, dla innych własna wygoda. Im gorzej radzimy sobie z emocjami, im mniej jest w nas zgody na to, żeby czasem trochę nie pasować, żeby odważnie stawić czoła temu, że ktoś inny może się na nas dziwnie patrzeć, innymi słowy – im mniejsza jest nasza pojemność psychiczna, tym mniej szans na to, że to my będziemy mogli sami wybrać, jacy będziemy (w psychoterapii nazywamy to elastycznością psychologiczną). Bez rozwiniętej elastyczności psychologicznej, nasze emocje, nasze myśli, nasze schematy wybiorą za nas. Czy jest jakaś w miarę prosta instrukcja, jak radzić sobie z lękiem? Mamy w Polsce problem z dobrym dbaniem o siebie. Częścią troszczenia się o siebie jest dbanie o bliskie, autentyczne, wspierające relacje społeczne. Przychodzi do mnie wiele osób, które cierpią na różne postacie lęku (postaci lęku jest bardzo dużo). Zawsze pytam: „Czy ktoś jeszcze wie, że masz ataki paniki?” albo natrętne myśli, albo że się martwisz, albo, że przypominają ci się ciągle jakieś sceny z przeszłości? Bardzo często odpowiedź brzmi: „Nie”. Nie tylko cierpimy, ale też cierpimy samotnie. W naszym ciele są obwody, które włączają się, kiedy jesteśmy w bezpiecznym środowisku, wśród ludzi, którzy są gotowi okazać nam wsparcie i zrozumienie. Nerw błędny przewodzi do mózgu informacje stymulujące kojenie i hamujące ośrodki odpowiedzialne za reakcje związane z poczuciem zagrożenia. Są także inne biologiczne aspekty bezpiecznego środowiska. Osoby, które śpią w towarzystwie osób, które im dobrze życzą albo w ogóle z kimś bliskim lepiej się wysypiają. W trakcie snu mają mniej mikrowybudzeń charakterystycznych dla osób śpiących samotnie lub w niesprzyjających warunkach. To pomagało naszym przodkom chronić się w razie ataku, ale skutkuje płytszym snem. Bardziej regenerujący sen umożliwia lepsze radzenie sobie z lękiem za dnia. Tak bym odpowiedział na pytanie, jak się regenerować, jak sobie robić psychiczne spa. Stworzenie bliskiej relacji, w której możemy bezpiecznie dzielić się swoimi najbardziej autentycznymi własnymi przeżyciami jest bardzo pomocne, ponieważ jako zwierzęta społeczne, jesteśmy tak zbudowani, aby dobrze reagować na zażyłe i bezpieczne więzi. A jeżeli widzimy, że wszystko nam leci z rąk, to cenne może się okazać skorzystanie z pomocy specjalisty od zdrowia psychicznego, czyli kogoś, kto podchodzi do kwestii radzenia sobie z lękiem jak do jazdy na rowerze. Bo to jest coś, czego można się nauczyć. W trakcie terapii zdobywa się umiejętności, które pomagają przekroczyć różne schematy życiowe i dzięki którym można sobie lepiej radzić z silnymi emocjami tak, abyśmy to my mogli wybierać postawę, którą przyjmiemy wobec tego, czego nie wybraliśmy, czyli pandemii, a nie, żebyśmy byli na łasce żywiołów wewnętrznych i zewnętrznych. Czy radą na natrętne myśli, które przedstawiają przyszłość w czarnych barwach może być próba zastąpienia ich myślami pozytywnymi? Badania pokazują, że w kontekście silnego lęku, czy silnego unikania kreowanie własnych myśli po to, żeby zastąpiły one inne może prowadzić do nasilenia tych myśli, których mieć nie chcemy. Może wręcz dojść do efektu odbicia. Osoby, które dręczą natrętne myśli doświadczają często tego, że ich umysł „skanuje” otoczenie: „Nie chcę myśleć o tym, że mogę się zarazić. O czym mógłbym myśleć zamiast tego? Jaka jest inna najbliższa myśl? To myśl o… epidemii”. Tak się można kręcić w kółko na jeden temat. Więc wydawać by się mogło, że zastąpienie jednej myśli przez drugą to najlepsze rozwiązanie, ale tak nie jest. Dużo bezpieczniej jest pozwolić myślom płynąć bez reagowania na nie, bez tworzenia jakichś nowych myśli, bo to daje stabilną podstawę do tego by spróbować poszerzyć swoją perspektywę. Możemy wtedy spojrzeć na sytuację pod różnymi kątami. Jedna, wąska perspektywa, zwłaszcza jeszcze kiedy ma ona katastroficzny charakter i wiąże się z wieloma zmartwieniami i tworzeniem wielu złych scenariuszy, nasz organizm traktuje jako komunikat: „Przed nami katastrofa, więc będę się bardzo bał, żebyś nie zapomniał, że żyjesz w zagrażającym Ci środowisku”. To może zamienić lęk ostry w lęk przewlekły. Poszerzenie perspektywy, zadanie sobie pytań o to kim chcę być, czego potrzebuję, czego potrzebują inni, czy akceptuję to, że będę się czuł dziwnie, często myjąc ręce i nosząc maseczkę wśród ludzi, którzy tego nie robią sprawia, że mamy większe psychiczne menu. W ramach takiego szerszego menu łatwiej jest zachować stabilność, pewien rodzaj spokoju, który nie jest ignorowaniem zagrożenia, ale który mówi: „Mogę polegać na sobie. Mogę polegać na innych. Dbam o to, nad czym mam kontrolę. W obecności moich myśli, emocji i wrażeń z ciała mogę dokonywać wyborów zgodnych ze sobą, moim sensem, wartościami.” Na pytanie o zdrowe podejście, odpowiadam więc: nie ignoruj niepokojących myśli, pomartw się troszeczkę, a potem skup na tym, na co możesz mieć wpływ i pozwól dziać się rzeczom, które są poza Twoją kontrolą. Rozmawiała Ewa Stanek-Misiąg Bartosz Kleszcz. Fot. Arch. własneBartosz Kleszcz – psycholog, psychoterapeuta. Prowadzi terapię akceptacji i zaangażowania, ACT (Acceptance and Commitment Therapy).

albo żyjesz albo się boisz